पंचायतराज

● पंचायत राज स्पेशल

महाराष्ट्रातील पंचायत राज- महत्त्वपूर्ण तथ्य

1. कोणत्या संस्थांना ‘लोकशाहीचा पाळणा’ म्हणून
ओळखतात ?
==> स्थानिक स्वराज्य संस्था
2. राष्ट्रीय विस्तार कार्यक्रमाची (National Extension
Programme) सुरुवात कधी झाली होती ?
==> 2 ऑक्टोबर 1953
3. बलवंतराय मेहता समितीची केंद्र शासनाने नेमणूक
कधी केली ?
==> 16 जानेवारी 1957
4. बलवंतराय मेहता समितीच्या शिफारशीवर विचार करून
त्यावर अहवाल सादर करण्यासाठी राज्य सरकारने
कोणत्या समितीची नियुक्ती केली होती ?
==> वसंतराव नाईक समिती
5. वसंतराव नाईक समिती कधी नेमली गेली होती ?
==> 27 जून 1960
6. वसंतराव नाईक त्याकाळी कोणत्या पदावर कार्यरत
होते ?
==> महसूल मंत्री
7. वसंतराव नाईक समितीने एकूण
किती शिफारसी केल्या होत्या ? ==>226
8. वसंतराव नाईक समितीने कोणत्या स्तराला सर्वाधिक
महत्त्व देण्याची शिफारस केली होती. त्याचा परिपाक
म्हणून महाराष्ट्रातील पंचायतराज
व्यवस्था वेगळ्या धाटणीची ठरली ?
==> जिल्हा परिषद
9. पंचायत राज व्यवस्थेत एकूण किती स्तर आहेत ?
==> तीन (ग्रामपंचायत-पंचायत समिती-जिल्हा परिषद)
10. महाराष्ट्रात पंचायत राजव्यवस्थेचा प्रारंभ
कधी झाला ?
==> 1 मे 1962
11.
‘महसुली खेड्या’ची व्याख्या कोणत्या कायद्यान्वये
करण्यात आली आहे ?
==> महाराष्ट्र जमीन महसूल अधिनियम,1966
12. महाराष्ट्रात ग्रामपंचायतींची सदस्य
संख्या किती असते ?
==> 7 ते 17
13. ग्रामपंचायतींची सदस्य संख्या किती असावी हे
राज्यशासनाच्या वतीने कोण ठरविते ?
==>जिल्हाधिकारी
14. ग्रामपंचायतींचे आरक्षण ठरविण्याचा अधिकार
कोणाला आहे ?
==> जिल्हाधिकारी
15. ग्रामपंचायतीचा कार्यकाळ किती असतो ?
==> 5 वर्षे
16. ग्रामपंचायतीचा कार्यकाळ कधी पासून
मोजला जातो ?
==> पहिल्या सभेपासून
17. ग्रामपंचायतीच्या पहिल्या बैठकीचे अध्यक्ष/
पीठासन अधिकारी कोण असतात?
==> तहसीलदार
18. सरपंच/उपसरपंच यांच्या निवडणूकीबाबतच्या वादावर
अंतिम निर्णय कोण घेते ?
==> विभागीय आयुक्त
19. उपसरपंच आणि इतर ग्रामपंचायत सदस्य
आपला राजीनामा कोणाकडे देतात ?
==> सरपंच
20. सरपंच आपला राजीनामा कोणाकडे देतात ?
==> पंचायत समिती सभापती
21. पुरुष सरपंच/उप-सरपंच यांच्यावरील अविश्वास ठराव
पारित होण्यासाठी किती बहुमताची आवश्यकता असते ?
==> दोन तृतीयांश (2/3)
22. महिला सरपंच/उप-सरपंच यांच्यावरील अविश्वास ठराव
पारित होण्यासाठी किती बहुमताची आवश्यकता असते ?
==> तीन चतुर्थांश (3/4)
23. पंचायत समिती उप-सभापती आणि इतर पंचायत
समिती सदस्य आपला राजीनामा कोणाकडे देतात ?
==> पंचायत समिती सभापती
24. पंचायत समिती सभापती आपला राजीनामा कोणाकडे
देतात ?
==> जिल्हा परिषद अध्यक्ष
25. जिल्हा परिषद सदस्य आपला राजीनामा कोणाकडे
देतात ?
==> संबंधित विषय समिती सभापती
26. जिल्हा परिषद उपाध्यक्ष आणि विषय समितींचे
सभापती आपला राजीनामा कोणाकडे देतात ?
==> जिल्हा परिषद अध्यक्ष
27. जिल्हा परिषद अध्यक्ष आपला राजीनामा कोणाकडे
देतात ?
==> विभागीय आयुक्त
28. कोण ग्रामपंचायतीचा सचिव असतो मात्र
ग्रामपंचायतीचा नोकर नसतो? ==> ग्रामसेवक
29. ग्रामसेवक कोणाचा नोकर असतो ?
==> जिल्हा परिषदेचा
30. ग्रामसेवकाचे वेतन कशातून दिले जाते ?
==> जिल्हा परिषदेच्या जिल्हानिधी तून
31. ग्रामीण भागात ‘बालविवाह प्रतिबंधक अधिकारी’
म्हणून कोण कार्य पाहतो ?
==> ग्रामसेवक
32. ग्रामसेवक प्रशिक्षण केंद्र कोठे आहेत ?
==> शिंदेवाही (चंद्रपूर) आणि मांजरी (पुणे)
33. ग्रामपंचायतीचे कर निश्चित करण्याचा अधिकार
कोणाला आहे ? ==> राज्यशासनाला
34. सरपंच समितीचा पदसिध्द सचिव म्हणून कोण काम
पाहते ?
==> विस्तार अधिकारी
35. गटविकास
अधिकारी कोणत्या खात्याचा अधिकारी आहे ?
==> ग्रामविकास खाते
36. जिल्हा नियोजन मंडळाचे अध्यक्ष कोण असतात ?
==> जिल्ह्याचे पालकमंत्री
37. जिल्हा नियोजन मंडळाचे सचिव कोण असतात ?
==> जिल्हाधिकारी
38. जिल्हा परिषदेच्या एकूण किती समित्या असतात ?
==> दहा (स्थायी+9 विषय समित्या)
39. जिल्हा परिषदेच्या समित्या कोणत्या आहेत ?
==> स्थायी, कृषी,समाजकल्याण, शिक्षण, बांधकाम,
वित्त, आरोग्य, पशुसंवर्धन व दुग्धविकास, महिला व
बालकल्याण, जलसंधारण व पेयजल पुरवठा

40. जिल्हा परिषदेच्या स्थायी समितेचे पदसिध्द
अध्यक्ष कोण असतात ? ==> जिल्हा परिषद अध्

For More Information
Visit-
www.mahampsc.tk